Hoogbegaafdheid en stress
Er zijn veel verschillende modellen over (hoog)begaafdheid in omloop. Belangrijk is dat er op dit moment nog geen eenduidige definitie is van wat hoogbegaafdheid is.
Er zijn diverse modellen om hoogbegaafd (gedrag) in kaart te brengen. In de wat oudere modellen ligt de nadruk op de combinatie hoge intelligentie / capaciteiten, motivatie en creatief denkvermogen. Het model van prof. Tessa Kieboom bevat naast een cognitief luik ook een zijnsluik. Hierdoor wordt duidelijk zichtbaar dat het bij hoogbegaafdheid om meer gaat dan een hoge score op een IQ-test.
Hierbij is de kanttekening te plaatsen dat het onderliggend onderzoek is gedaan bij personen die klachten ervaarden. Dit is dus geen representatief beeld voor álle hoogbegaafden en dus ook geen definitie van hoogbegaafdheid.
De modellen kunnen wel helpend zijn in onderzoeken of bepaalde kenmerken stress veroorzaken.
In onderstaande afbeeldingen zie je voorbeelden van stressoren die kunnen worden waargenomen bij de kenmerken uit het model van prof. Kieboom.
Definitie hoogbegaafdheid Roeper
“Hoogbegaafdheid betekent het hebben van een hoger niveau van bewustzijn, grotere sensitiviteit, een groter vermogen tot het begrijpen van waarnemingen en het omzetten daarvan naar intellectuele en emotionele ervaringen.” Annemarie Roeper
Het Delphimodel
Het Delphi Model biedt een interessant perspectief op hoogbegaafdheid door drie dimensies te belichten: denken, voelen en zijn. Hierin zie je ook weer het brein en hart terug.
Samengevat onthult het Delphi Model dat hoogbegaafdheid meer is dan alleen intellectuele capaciteit. Het is een samenspel van krachtig denken, intense emotionele betrokkenheid en streven naar authentiek zelfbewustzijn.
Denken: Een Brein op Fast-Forward
Hoogbegaafd denken is als een formule 1-race in het brein, waarbij de gedachten als raceauto’s door de bochten suizen. Het Delphi Model onthult hun superkracht: het vermogen om ingewikkelde problemen te kraken met de snelheid van een pizzabezorger op een raket. Hoogbegaafden denken niet buiten de doos; ze denken alsof er helemaal geen doos is!
Voelen: Emotionele Intensiteit
Wanneer het op emoties aankomt, kunnen hoogbegaafden als emotionele kunstenaars worden beschouwd. Het Delphi Model benadrukt de intense emotionele betrokkenheid van hoogbegaafden. Ze voelen diep, zijn empathisch en kunnen emotionele nuances oppikken die anderen mogelijk over het hoofd zien. Het is als het verschil tussen het bekijken van een schilderij en er daadwerkelijk in duiken om elk penseelstreekje te voelen.
Zijn: Authentiek Zelfbewustzijn
Het ‘zijn’ aspect van het Delphi Model reflecteert het verlangen van hoogbegaafden naar authentiek zelfbewustzijn. Hoogbegaafden zijn als detectives van hun eigen identiteit. Ze willen echt begrijpen wie ze zijn en streven naar een leven dat past bij wie ze diep van binnen zijn. Het Delphi Model zegt: “Ja, authenticiteit en autonomie zijn belangrijk!”
Stressoren bij hoogbegaafdheid.
Cognitieve Overdrive: De Drang naar Uitdaging
Hoogbegaafde individuen hebben vaak een verhoogde cognitieve capaciteit en een sterke behoefte aan intellectuele uitdaging. Dit kan leiden tot een constante zoektocht naar nieuwe informatie, complexe problemen en creatieve uitdagingen. Hoewel dit hen kan voeden, kan het ook resulteren in een voortdurende cognitieve overdrive en de stress van het niet kunnen ‘uitschakelen’.
Perfectionisme en Prestatiedruk
Hoogbegaafden hebben vaak hoge verwachtingen van zichzelf en worden geconfronteerd met perfectionisme. Ze leggen de lat hoog en streven naar excellentie, wat een bron van stress kan zijn. De druk om te presteren op een niveau dat overeenkomt met hun intellectuele capaciteiten kan zwaar wegen en tot stressgerelateerde uitdagingen leiden.
Sociale Uitdagingen en Isolatie
Hoogbegaafden kunnen moeite hebben om zich sociaal te verbinden, vooral als ze zich niet begrepen voelen. Deze sociale uitdagingen, samen met het verlangen naar diepgaande gesprekken en connecties, kunnen leiden tot een gevoel van isolatie en stress. Het is als het zoeken naar een specifieke ster in een overvolle kosmische ruimte.
Intense Emoties: Het Tweesnijdende Zwaard
Hoogbegaafden ervaren vaak intense emoties. Terwijl dit empathie en diepe betrokkenheid mogelijk maakt, kan het ook resulteren in emotionele overbelasting en stress. Het begrijpen van complexe emotionele nuances en het omgaan met de intensiteit van eigen emoties kan een delicate balans zijn.
HeartBraining is een methode die zich richt op stressregulatie bij hoogbegaafdheid. Zoals je hierboven bij de verschillende modellen kunt zien, kun je aan de kenmerken behoorlijk wat stressoren koppelen. Hier zijn er slechts enkele uitgelicht. In de opleiding en trainingen komt dit meer uitgebreid aan bod.
De insteek van HeartBraining is het hoogbegaafde brein en hart in verbinding brengen zodat er meer rust en ontspanning ervaren kan worden. Wij kijken naar hoogbegaafdheid als de combinatie tussen hoogsensitiviteit en een hogere intelligentie.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van verschillende invalshoeken zoals de hierboven beschreven modellen, de overexcitabilities, de positieve desintegratie theorie, het systemisch gedachtengoed en stress regulatie.
